سرمایه‌های ملی و منابع ارزشمند جنوب کرمان

 ‏

 ‏البته این قابلیت‌های در ذات غریب این خاک، به صورت خدادادی از دیرباز نهفته بوده و تاریخ را متحیر خود ساخته تا جایی که این سرزمین، در کاوش‌های باستانی توسط تیم‌های چند ملیتی باستان‌شناسی، بعنوان اولین تمدن شهرنشینی جهان را که متعلق به تمدن ارت یا جیرفت می‌دانند به خود اختصاص داده است و کتیبه‌های که هنوز رمز گشایی نشده و اولین خط جهان متعلق به این نقطه از خاک کشور عزیزمان است.

 ‏

 ‏مکشوفه‌های باستانی و نقش‌های حک شده بر ظروف و اشیاء کشف شده حکایت از علم، هنر، اقتصاد، صنعت، کشاورزی و منابع طبیعی، پویایی و نشاط مردمان این سرزمین را دارد و این موضوع برگرفته از موهبت‌های الهی که به صورت طبیعی در این سرزمین عیان است و علی‌رغم قهر طبیعت در این چندین سال، خشکسالی‌ها نتوانسته با این بخش از قدرت ذاتی خداوند نهفته در این خاک، سر ستیز بردارد که تنوع تولیدات کشاورزی و منابع طبیعی در سال‌های مذکور گویای استعدادهای بالفعل و بالقوه این سرزمین است.

 ‏

 ‏مقام معظم رهبری در دیدار ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۳۸۴ با مردم جیرفت فرمودند: «دو چیز درباره‌ی جیرفت همیشه من را به فکر فرو می‌برد؛ یکی استعدادهای طبیعی و کشاورزىِ فوق‌العاده و کم‌نظیر و بعضاً بی‌نظیر در این منطقه است؛ یکی هم فقر و محرومیت زیادی که هنوز در این منطقه وجود دارد و غیرطبیعی است. استعداد طبیعی و فقر غیرطبیعی همیشه ذهن بنده و خاطر هر دلسوزی را به خود مشغول می‌کند.»

 

ایشان در ادامه توصیه‌هایی را می‌فرمایند که قطعاً راه‌گشا و امروز بعد از قریب به ۲۰ سال، بیشتر به اهمیت آن پی می‌بریم، ایشان فرمودند: «به نظر من مهم‌ترین مسائل این منطقه، سه موضوع است: یکی مسأله‌ی اشتغال جوانان است؛ یکی مسأله‌ی امنیت است؛ یکی هم مسأله‌ی فعالیت‌های فرهنگىِ مؤثر و نوین و همه‌جانبه است. این، سه سرفصل عمده است که همه‌ی فعالیت‌ها برای این منطقه‌ی از استان کرمان باید متوجه به این سه سرفصل باشد. اگر مسأله‌ی راه و صنایع تبدیلی و مقاوم‌سازی خانه‌ها و ساخت‌وسازهای لازم و ضروری در بخشهای مختلف مطرح است، همه باید متوجه به این سه هدف اصلی باشد.»

 

حال با توجه به سخنان معظم له و دغدغه ایشان در سه موضوع یاد شده متعلق به جنوب کرمان یعنی اشتغال، امنیت و فعالیت فرهنگی موثر، به بخش مشترک این سه سرفصل در قالب ظرفیت‌های این منطقه می‌پردازیم.
 

همانطور که اشاره شد جنوب کرمان، دارای ظرفیت‌های بسیاری است ازجمله؛ کشاورزی و منابع طبیعی، صنعت و معدن، میراث فرهنگی و گردشگری و جاذبه‌های طبیعی، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و منابع انسانی که در این مجال به توانمندی‌های بخش کشاورزی، دامداری و منابع طبیعی می‌پردازیم؛

 

 نقطه عطف جنوب کرمان و ظرفیت استثنایی در عالم گیتی مباحث کشاروزی منطقه است که خداوند به جهت غنی بودن خاک و آب این سرزمین توفیق کشت‌های مضاعف و خارج از فصل را با بالاترین کیفیت و بعضاً ارگانیک (عاری از سموم) به جنوب کرمان عنایت نموده است.

 

تولید بیش از چهار میلیون تُن محصولات متنوع سردسیری و گرمسیری، سالانه در دو حوزه باغبانی و زراعت و همچنین ظرفیت دامپروی در دام سبک و سنگین، پرورش طیور و آبزیان از جمله ظرفیت‌های بخش کشاورزی و دامداری در جنوب کرمان محسوب می گردد.

 

تولید و بهره‌برداری از عرصه‌های منابع طبیعی در حوزه گیاهان دارویی و محصولات فرعی جنگلی بر این مزیت افزوده است، تنوع زیستی و گیاهی این منطقه در حوزه منابع طبیعی، کارشناسان این حوزه را متحیر و شیفته خود ساخته که بعضاً از غنای مواد موثره گیاهان دارویی این منطقه در بالاترین استانداردهای جهانی یاد می‌کنند.

 

برخی از کارشناسان تنوع و فلور گیاهی را در این منطقه استثنایی و بعضاً به رویش بیش از دو سوم فلور گیاهی ایران در این منطقه پرداخته‌اند و آن را ناشی از تنوع آب و هوایی و ظرفیت بالای منابع طبیعی این منطقه می‌دانند و جنوب کرمان در اذهان صاحبان ذوق و اشاره، گلخانه طبیعی جهان و قطب کشاورزی ایران محسوب می‌شود.

 

با توجه به ارایه مطالب در وب‌گاه سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان، تولید بیش از ۴ میلیون تُن انواع محصولات کشاورزی و دامی، شامل ۸۵ گونه محصول زراعی و باغی با کیفیت مطلوب و زمینه مساعد برای افزایش سطح زیرکشت به ۵۸۰ هزار هکتار و رسیدن حجم تولید در افق سال ۱۴۰۰ به بیش از سه برابر وضعیت موجود، در واقع این پتانسیل توسعه در کمتر جایی از کشور فراهم می‌باشد.

 

این منطقه با سطح زیرکشت حدود ۲۴۲ هزار هکتار، ۲۹ درصد سطح زیرکشت و حدود ۶۷ درصد از کل تولید محصولات کشاورزی و دامی استان و حدود ۴ درصد از تولید کشور را به خود اختصاص داده و به تنهایی در ۱۰ محصول کشاورزی، رتبه اول تا سوم تولید و سطح زیرکشت کشور را داراست.

 

منطقه زرخیز جنوب کرمان در بسیاری از محصولات، از لحاظ میزان تولید در واحد سطح، دارای رکوردهای جهانی بوده و از این نظر از محدود مناطق کشور و بلکه جهان به شمار می‌آید که در یک سال زراعی می‌توان در دو تا سه تاریخ، سیب‌زمینی، پیاز، خیار، هندوانه، گوجه فرنگی، ذرت و … کاشت و برداشت نمود و مهمترین منطقه در کشور است که عرضه و تقاضای سیب‌زمینی و پیاز طرح استمرار را کنترل نموده و آینده درخشانی را در صادرات غیرنفتی کشور باتوجه به وضعیت سوق‌الجیشی خود نوید می‌دهد.

 

مزیت مهم و مطرح محصولات جنوب کرمان (بویژه مرکبات و خرما) سالم بودن آنهاست که با تلاش‌های گسترده حوزه معاونت بهبود تولیدات گیاهی این سازمان در جهت تحقق برنامه پنجم توسعه در این زمینه، با کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی، توسعه مبارزه تلفیقی آفات (IPM) و مبارزه بیولوژیک، این منطقه را از پیشگامان تولیدات ارگانیک در خاورمیانه قرار داده است.
 

هندوانه جنوب کرمان با تولید بیش از ۴۹۶ هزار تُن مقام نخست تولید و سطح زیر کشت، در کشور را از آن خود کرده و از طرف دیگر بدلیل کیفیت بالا از شهرت جهانی برخوردار است.

 

مرکبات جنوب کرمان با سطح زیرکشت ۳۳ هزار و ۴۰۰ هکتار و تولید بیش از ۴۹۰ هزار و ۳۹۹ تُن، مقام سوم کشور را داراست که بدلیل ارگانیک بودن سال‌هاست که شاهد صادرات آن، به خارج از کشور هستیم.

 

خرما نیز بعنوان یکی دیگر از محصولات باغی غالب منطقه، با قدمتی در حدود هزاره‌های قبل از میلاد می‌باشد. این منطقه با سطح زیرکشت ۳۱ هزار و ۹۰۸ هکتار به تنهایی با وجود پنج میلیون و ۵۰۰ هزار اصله نخل و بیش از ۷۰ رقم و با تولید سالانه ۱۸۱ هزار و ۸۰۰ تُن تولید در جایگاه دوم کشور، قرار دارد که حدود ۸۰ درصد تولید منطقه به رقم مضافتی، کلوته و مرداسنگ اختصاص دارد. ضمن اینکه به دلیل ارگانیک بودن (عاری از هرگونه سم و کود) شاهد صادرات محصول خرمای این منطقه به کشورهای اروپایی و آسیایی می‌باشیم.

 

جنوب کرمان دارای بیش از ۲٫۶ میلیون واحد دامی است و سالانه بیش از ۱۶۹ هزار و ۹۰۰ تُن تولیدات دام و طیور را دارا می‌باشد که نشان از وجود پتانسیل و شرایط مطلوب دامپروری از گذشته تاکنون است، باعنایت به پتانسیل‌های بخش کشاورزی منطقه، زیربخش دامپروری، بعنوان یکی از مهم‌ترین زیربخشها، نقش موثر و مفیدی در توسعه و اشتغال منطقه را برعهده دارد.

 

تلاش‌های گسترده حوزه معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان، باوجود خشکسالی‌های اخیر در این منطقه سبب شده جنوب کرمان به عنوان یکی از قدرت‌های تولیدات دامی در جنوب کشور شناخته شود و این صنعت، روند رو به رشد خود را همچنان ادامه دهد.
 

این منطقه با دارا بودن منابع مستعد و عظیم آبزی‌پروری (سد مخزنی جیرفت، ۱۷۰ بند خاکی و سنگ و سیمانی، بیش از یک هزار و ۵۰۰ رشته قنات و چشمه، بیش از دو هزار باب استخر ذخیره آب و بیش از ۳۰۰ هکتار مزارع منفرد پرورش ماهیان گرمابی) پتانسیل تولید سالانه ده هزار تُن انواع آبزیان را داراست.

 

منابع آبی جنوب کرمان، شامل آب‌های سطحی و زیر سطحی می‌باشد که عموماً آب‌های سطحی بصورت رودخانه‌های دائمی و فصلی و آب‌های زیرسطحی به صورت قنات، چاه و چشمه ظاهر می‌شوند.

 

منابع طبیعی و آبخیزداری از دیگر ظرفیت‌های بخش کشاورزی و بین بخشی در حوزه‌های طبیعت‌گردی و گردش‌گری و همچنین بهره‌برداری در حوزه آبزی‌پروری و تغذیه سفره‌های زیر زمینی و بهره‌برداری از گیاهان دارویی و حتی دامپروری و از طرفی توسعه صنایع مختلف صنعتی و معدنی محسوب می‌شود و این در حالی است که قدرت خداوند در این منطقه به زیبایی در رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی در کنار بیابان‌ها و دق‌ها جاذبه‌هایی را خلق کرده که در کمتر نقطه‌ای از عالم خلقت در یک نقطه جغرافیایی قابل روئیت است حال به این زیبایی‌ها حوزه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری منطقه را بیفزایید که خود تابلوی مصور از هنرنمایی خالق یکتا است.

 

حال با توجه به ظرفیت‌های ارایه شده در بخش کشاورزی و منابع طبیعی، می‌توانیم سه سرفصل مهم دغدغه‌های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در حوزه‌های اشتغال، امنیت، امور فرهنگی نوین و همه جانبه را محقق نماییم.

از این رو با توجه به تصمیم دولت سیزدهم نسبت به استقلال جنوب کرمان، به این مهم بیش از پیش به اهداف یاد شده، می‌توان زودتر از موعد نایل گشت.

حال با توجه به ظرفیت‌های یادشده فرصت مناسبی است که با رونق و توسعه کشاورزی در ذیل سایه استقلال جنوب کرمان، این نقطه از کشور را به درجه‌ای از استاندارهای جهانی رساند که دیگر نیازی به استفاده از سایر منابع  دیگری نباشد، چرا که این مهم در پرتو شکوفایی بخش کشاورزی، پاسخگوی نیازهای مردم این خطه و سایر نقاط کشور خواهد بود.

با همه این ظرفیت‌ها در بخش کشاورزی اگر سایر ظرفیت‌ها را به آن بیافزاییم در یک معادله ساده، براساس غنای منابع طبیعی، معادن، وجود صنایع نوپا ظرفیت مراکز علمی و دانشگاهی و همچنین منابع انسانی توفیقی مضاعف را در وجود این منطقه شاهد خواهیم بود.

وجود این منابع عظیم خدادای می‌طلبد با جهاد عمومی در راستای امنیت پایدار و ایجاد سبک و روشی نوین در راستای فرهنگ سازی امر کشاورزی از تولید تا مصرف به صورت مستقیم و حذف واسطه‌ها و سودجویان، در راستای تقویت سبد غذایی مردم این کشور با سود دوطرفه (تولید کننده و مصرف کننده) با اقدام به جا و به موقع دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های تعاونی ذیربط سود حاصل را در این سبد تقسیم نمود که این امر موجبات رضایت طرفین را ایجاد می‌نماید.

در نتیجه حمایت دولت، از تولید کننده ضمن ارزآوری، به درون کشور نسبت به تقویت سبد غذایی خانواده و همچنین اشتغال و امنیت پایدار و ایجاد بستر فرهنگی مناسب کمک شایانی خواهد نمود.

نویسنده: حسین مشایخی کارشناس ارشد کشاورزی

انتهای خبر/ فاریابی