در مکتب اقتصاد اسلامی چون اصالت با کار نیست، تولید نیز باید براساس نیاز واقعی جامعه صورت گیرد. در این حالت چون فرهنگ "عطش برای خرید" وجود ندارد، در نتیجه جامعه به سمت افزایش قیمتها نمیرود.
اقتصاد اسلامی و تورم
به گزارش سرویس اقتصادی راه آرمان؛ مردى امیرمومنان على(ع) را دید که سوار بر شتر شده است. و بارهایى از هسته خرما بر پشت شتر خود دارد پرسید: اى ابوالحسن, این بارها چیست؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: اگر خدا بخواهد صد هزار درخت خرما! آن حضرت به صحرا رفت و آن هستهها را در زمین مساعدى کاشت و سالها آبیارى و مراقبت نمود; در نتیجه نخلستانهایى که در مجموع داراى صدهزار درخت خرما بودند به وجود آمد.
در بخش نخست به اهمیت جایگاه مکتب اقتصاد اسلامی در اقتصاد کشور پرداخته شد. یکی از مهمترین ارکان اقتصاد اسلامی کار و تولید است. در اسلام کار کردن و تامین معاش واجب است و انسان باید در حد توان خود در به دست آوردن لوازم زندگی مانند غذا، لباس، مسکن و دیگر نیازها تلاش کند. این کار و تلاش انسان موجب تولید محصولات مختلف اعم از صنعتی، خدماتی، کشاورزی و... میشود.
اسلام اما این تلاش را تنها برای به دست آوردن درآمد نمیبیند و برخلاف برخی مکاتب اقتصادی غربی اصالت را به کار نمیدهد. در اقتصاد اسلامی کار برای رضا و رسیدن به خداوند تعریف میشود. در احادیث آمده است که انسان باید مال را از راه حلال بدست آورد و در راه حلال نیز خرج کند.
همچنین اسلام کار کردن را آنگونه بالا میبرد که اجر کسی که در راه روزی حلال برای خانواده، از دنیا میرود را معادل شهدا قرار میدهد. همچنین پیامبر اعظم (ص) کسانی که به بهانه عبادت یا به دلیل تنبلی بار زندگی خود را به دوش دیگران میاندازند را مورد نکوهش قرار میدهد و حتی کار نکردن را موجب طرد از سوی خداوند معرفی میکند.
براساس راه حل اقتصاد اسلامی تمام انسانها موظف به کار و تلاش هستند تا چرخ تولید بچرخد. اما این کار و تلاش نباید موجب شود که نظام اقتصادی جامعه دچار اختلال شود. در بخش کسب و کار، اسلام برای هم راستا کردن تمام تلاشها در جامعه، بحث درآمد حلال را معرفی میکند. در مکتب اقتصاد اسلامی، شرایط مال حلال عبارتاند از کسب از راه مشروع، طیب بودن، غیر زیانبار بودن و بدون مفسده بودن
در صورت رعایت این موارد، تمام فعالیتهای اقتصادی اعضای جامعه باعث بهبود فضای کسب و کار برای خود و دیگران و در نتیجه رشد درآمدها میشود. همچنین اسلام، تاکید میکند که وقتی جامعه به سمت کسب روزی حلال و رضای الهی برود، خداوند نیز به کار آنها برکت میدهد. اگر بخواهیم این موضوع را براساس مکاتب اقتصادی غربی بیان کنیم، میتوان این بیان ناقص را گفت که عوامل ناخواسته و غیرقابل پیش بینی در اقتصاد، با فعالیت درست انسان، قابل کنترل می شوند.
در خرج کردن هم اسلام انفاق را مورد تاکید قرار داده است اما خرج کردن برای رفاه حال خود و خانواده را نیز مجاز و حتی گاهی واجب شمرده است. هر چند اسلام تامین معاش روزمره را واجب و توسعه آن را مستحب می داند ولی در مکتب اقتصاد اسلامی اسراف، تجمل گرایی، ندادن خمس و زکات، خرج کردن در راههای مفسده انگیز و... را غیرمجاز میداند و تاکید دارد گردش مالی باید سالم باشد.
برخلاف برخی مکاتب اقتصادی غربی که مصرف گرایی و حتی اسراف را موجب تولید و رشد اقتصادی می دانند، در مکتب اقتصاد اسلامی مسابقه خودآرایی جامعه و صرف اموال در توسعه اقتصادی غیرضرور چه به صورت کلان و چه به صورت خرد، رد شده است و مدیران، قانون گذاران، فرهنگ سازان، رسانهها، مراکز اقتصادی و... باید به گونه عمل کنند که ضمن حفظ سطح رفاه در جامعه از ایجاد فرهنگ مصرف زدگی و اسراف خودداری کنند.
شاید در این حالت این سئوال پیش بیاید که چه چیز موجب رشد اقتصادی و علمی می شود. آیا جامعه دچار رکود نمیشود؟ پاسخ آن است که خیر، در اقتصاد اسلامی رشد علمی و اقتصادی برای رفاه جامعه ادامه مییابد اما این رشد در راستای بهبود وضع اقتصادی جامعه است.
به طور مثال، امروز در بازار گوشی همراه میبینیم که افراد با وجود داشتن تلفنی که کار میکند باز هم به دنبال خرید گوشی مدل بالاتر هستند که از امکانات آن هم استفاده نمیکنند. همچنین پدیده ایستادن در صف برای خرید گوشی پرچمدار نیز از پدیدههای عصر جدید است که مکاتب اقتصادی غربی رقم زدند.
جامعه اسلامی هرچند رفاه را برای مردم به ارمغان میآورد اما با مبارزه با اسراف، موجب میشود تا از ایجاد یک شکاف طبقاتی جلوگیری شود. در مکتب اقتصاد اسلامی چون اصالت با کار نیست، تولید نیز باید براساس نیاز واقعی جامعه صورت گیرد.
در این حالت چون تولید براساس ضروریات است و از طرفی فرهنگ "عطش برای خرید" وجود ندارد، در نتیجه جامعه به سمت افزایش قیمتها نمیرود. به عبارت دیگر نیازهای جامعه با تولید برطرف میشود و در عین حال افراد قیمتهای بالایی برای کالاهای غیرضرور نمیپردازند.
نویسنده: محمد نعیم رستمی کارشناس ارشد مدیریت کسب و کارهای جدید
شهرستان تازه تأسیس جازموریان در عرصه شاخصهای توسعه و عمرانی از سطح نرمال کشور عقب است که برای ارتقا در این زمینه، همت والای مسئولان استانی و کشوری را ...