در ماه مبارک مضان مردم هر دیاری از کشورمان ایران، دارای رسم و رسومی متفاوت هستند، آئین‌ها و آداب‌هایی که هریک دارای یک پیشینه فرهنگی‌اند که در این میان کرمانی‌ها نیز دارای رسم‌های متفاوتی هستند.
دمای امروز : ![]()
کمینه و بیشینه دما :
تاریخ انتشار :شنبه ۱۸ فروردين ۱۴۰۳ ساعت ۱۷:۰۷
۰
از کلوخ‌انداز تا کلیدزنی؛
نیم‌نگاهی به رسوم کرمانی‌ها در ماه مبارک مضان
حال شما تصور کن یک میهمانی دعوت شده‌اید که قرار است یک ماه یا همان ۳۰ روز برگزار شود، بدون شک این از کرامت میزبان است که درنظر گرفته تا ۳۰ روز میهمان‌داری کند، همه می‌دانیم که برای یک میهمانی از میزبان گرفته تا میهمان هر کدام راه و رسمی را اجرا می‌کنند تا در این دیدار و گفتگوی چند ساعته بتوانند ساعاتی را به‌خوشی گذر کنند.
وقتی برای یک میهمانی چند ساعته در دنیای امروز میزبان و میهمان هر کدام خود را برای این بزم آماده می‌کنند آیا رواست که ما خودمان را برای یک میهمانی ۳۰ روزه آماده نکنیم آن‌هم وقتی میزبان ما خداوند متعال است؟
البته همه مردم کشورها، شهرها، روستاهای مسلمان نسل به نسل و سینه به سینه دارای فرهنگ و رسومی هستند که برای این میهمانی اجرا می‌کنند.
از این‌رو به‌عنوان یک خبرنگار تصمیم گرفتم که در خصوص آداب و رسوم کردم کرمان با برخی بزرگ‌ترها و افرادی که در خصوص تاریخ کرمان آگاهی دارند به گفتگو بنشینم.
محمدعلی گلاب‌زاده فردی است که در خصوص آداب و روسم کرمانی‌ها و همچنین تاریخ شهر کرمان پژوهش‌های بسیاری را انجام داده است، از این‌رو با او هم‌کلام شدیم و در خصوص این‌که در گذشته چه آداب و کارهایی در طول ماه رمضان انجام می‌شده به گفتگو نشستیم.
این تاریخ‌شناس کرمانی در ابتدا تاکید کرد که کرمانی‌ها از جمله مردمانی هستند که برای آداب و رسوم و همچنین مناسبت‌های ملی و مذهبی ارزش و جایگاه ویژه‌ای قائل هستند، گفت: نه تنها کرمان بلکه مردم همه شهرهای کشورمان ایران، علاوه بر این‌که در هر مناسبتی سنت‌های ملی را پاس می‌دارند به رسوم محلی نیز پای‌بند هستند.
کلوخ‌انداز و آشتی‌کنان قبل از آغاز ماه رمضان
وی ادامه داد: مردم این شهر قبل از آغاز ماه رمضان دو کار با عنوان «سنگ انداز» یا «کلوخ انداز» را اجرا می‌کردند در این مراسم مردم قبل‌از آغاز ماه رمضان به مکان‌های خوش آب و هوا می‌رفتند و در آنجا به تفریح می‌پرداختند چراکه به گرفتن روزه در تمام مدت این‌ماه معتقد بودند و چون در ماه رمضان خارج از محدوده شهر به‌خاطر روزه‌دار بودن نمی‌رفتند از این‌رو قبل از ماه رمضان به گشت و گذار می‌پرداختند.
این تاریخ‌شناس کرمانی به رسم دیگری با نام « آشتی‌کنان» نیز اشاره کرد و توضیح داد: آشتی‌کنان نیز قبل‌از آغاز ماه رمضان انجام می‌شد؛ از آنجا که در دین اسلام معتقدیم که اگر کسی با فرد دیگری قهر باشد طاعات و عبادات او پذیرفته نیست بنابراین گذشتگان ما به‌خوبی به این موضوع اهمیت قائل می‌شدند و بزرگان فامیل دور هم جمع می‌شدند و اگر افرادی با یکدیگر اختلاف داشتند، آن‌ها را آشتی می‌دادند.
الله رمضونی رسمی برای کمک به نیازمندان
گلاب‌زاده در ادامه به رسم «الله رمضونی» اشاره و تشریح کرد: این رسم بیشتر برای کمک به نیازمندان انجام می‌شد.این نویسنده کرمانی بیان کرد: در گذشته در هر محله تعدادی از بچهای آن محل دور هم جمع می‌شدند و در خانه‌ها می‌رفتند و باهم اشعار می‌خواندند از جمله این‌که:
الله‌الله رمضون / شیخ شیده‌الله باس خزون/ رمضون اومده خوش نومش کنید/ گو و گوساله بقربونش کنید/ گو و گوساله که دستت نرسید/ خروس یک‌ساله قربونش کنید/ تو که خیر دادی با ناز و نیاز/ پیش پیغمبر باشی سرفراز/ این در خانه رو ور (به) روزه/ صاحب این خونه مخمل دوزه/ این در خونه که رو ور مشهده/ صاحب این خونه داماد نشده بله بله بله بله/سلام کردم که سلامت باشین/ زیر علم سبز محمد باشین/ شیر علی، شیر علی یا صاحب‌شیران علی/ این خونه که روبر روزه/ صاحب خونه که مخمل دوزه/ شیر علی، شیر علی یا صاحب شیران علی/ ما از آن بالای بالا اومدیم/ ما از اون صندوق اعلاء اومدیم/ داره می‌باره دانه دانه/ اول آمدیم زدولت‌خانه/ سلام کردیم که سلامت باشین/ زیی محمد صلوات برمحمد.»
.jpg)
وی افزود: طبق این رسم هر خانواده‌ای که توان مالی داشت به بچه‌ها کمکی از جمله برنج، گردو، قیسی ،خشکبار، تنقلات و ... می‌کرد، از طرفی بچه‌ها نیز اگر نیاز مالی نداشتند این کمک‌ها را به خانواده‌های نیازمند می‌بخشیدند.
چهل بسم‌الله برای در امان بودن
این پژوهشگر تاریخ کرمان به تهیه طوماری به‌نام چهل بسم‌الله اشاره کرد و گفت: کرمانی‌ها معتقد بودند که طومار «چهل بسم‌الله» آن‌ها را از خط در امان می‌دارد بنابراین وقتی که هیأت‌های سینه‌زنی می‌آمدند طوماری آماده می‌کردند و از ۴۰ نفر می‌خواستند که بر روی این طومار ذکر مقدس « بسم‌الله» را بنویسند.
چادر دوزی در مسجد جامع
گلاب‌زاده عنوان کرد: یکی از رسومی که کرمانی‌ها با نگاه شادی و میمنت انجام می‌دادند این بود که زنان خیاط چرخ‌های خیاطی خود را به مسجد جامع می‌بردند و در روز ۲۷ ماه رمضان برای زنان و دختران شهر، رایگان چادر برش می‌زدند و می‌دوختند.
.jpg)
به گزارش سرویس اجتماعی پایگاه خبری «راه آرمان» سنت‌ها و رسوم متعددی مردمان کرمان قدیم در طول ماه مبارک رمضان انجام می‌دادند، کافی است در کنار بزرگ‌ترها و خصوصاً مادربزگ‌هایمان بنشینیم، از روزها و رسوم می‌گویند که وقتی به‌درستی فکر می‌کنیم خواهیم فهمید که پشت هر یک از این کارها اهداف و نیتی پاک نشسته است.
در ادامه برای این‌که بیشتر با راه و رسم کرمانی‌ها آشنا شوم تصمیم گرفتم نزد مادربزرگ یکی از دوستانم بروم و با او در این رابطه سخن بگویم.
او از آن مادربزرگ‌های اصیل کرمانی بود، کسی‌که گوشت قاتق گوشتش حتما باید در هاون کوبیده می‌شد و زیره آن از کوه‌های کرمان و ریز باشد، خانه‌اش پر از پته‌هایی بود که خودش در دوران جوانی دوخته بود، اگر یک قاشق از قوتویی که زهرا خانم درست کرده بود را در دهان می‌گذاشتی با همه آن‌چه که در گذشته خورده بودی فرق داشت.
وقتی از او خواستم که در خصوص رسم و رسوم مردم کرمان در گذشته سخن بگوید، در ابتدا دستانش رو نشان داد و گفت: نمی‌توانم روزه بگیرم اما به رسم قدیم دستان و انگشتانم را حنا گذاشتم.
وی ادامه داد: آن قدیم‌ترها قبل از شروع ماه رمضان برای این‌که قدرت تن و بدن‌مان بیشتر شود، حنا می‌گذاشتیم، کف دست و پا، موهای سر و حتی ناخن‌هایمان را حنا می‌بستیم چون معتقد بودیم که باید با بنیه و بدن قوی به استقبال ماه رمضان برویم.
از خرید لُکه تا تهیه نان و قوتو قبل از آغاز ماه رمضان
این مادربزرگ کرمانی افزود: یادم است که قبل از ماه رمضان مادرم و سایر زنان کرمانی یکی از دغدغه‌هایشان خرید لُکه بود.
زهرا نکوئی بیان کرد: لُکه هر چیزی را می‌گفتند چون در ایام رمضان کم‌تر حوصله و توان جسمی وجد داشت بنابراین قبل از ماه رمضان خریدها و نیازها انجام می‌شد تا در ماه رمضان دیگر فکر و خیالی برای خرید نباشد.
وی ادامه داد: پخت نان، خصوصاً نان بربری از جمله کارهای مهم دیگری بود که زنان دور هم جمع می‌شدند و انجام می‌دادند همچنین تهیه قوتو که همه کرمانی‌ها می‌دانند چهل گیاه دارد و برای بدن و قوت به آن بسیار خوب است.
بیدار کردن همسایه‌ها
این مادربزرگ کرمانی با بیان این‌که یکی از شیرین‌ترین کارهای ماه رمضان در گذشته بیدار کردن همسایه‌ها بود، گفت: یادم است که همسایه‌ها برای بیدار کرمان یکدیگر به دیوارها می‌کوبیدند و ما بچه‌ها با شوق دوست داشتیم که این‌کار را انجام دهیم و البته همسایه هم اگر بیدار بود جواب‌مان را می‌داد و دیگر مطمئن بودیم که خواب نرفته است.
وی افزود: به این‌کار پی‌کوبی می‌گفتیم و معمولاً همسایه‌هایی که در نزدیکی یکدیگر بودند آن‌را انجام می‌دادند ولی خب کارهای دیگری هم انجام می‌شد برای مثال برخی سحرخوانی می‌کردند و در کوچه‌ها عبور می‌کردند و اشعاری می‌خواندند تا مردم بیدار شوند.
به گزارش سرویس اجتماعی پایگاه خبری «راه آرمان» فاطمه رضاپور کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی کرمان یکی دیگر از افرادی بود که با او به گفتگو نشستیم تا در خصوص آداب و رسوم مردم کرمان در ماه رمضان آگاه شویم.
وی در این رابطه گفت: در شهر کرمان در شب‌های احیا بیشتر سعی می‌شد که همه مردم در مساجد جمع شودند اگرچه افراد متمول شب‌زنده‌داری را در خانه و با دعوت از نزدیکان خود برگزار می‌کردند.
قاتق عدس غذای شب‌های قدر
وی ادامه داد: قرآن برسر گذاشتن، روضه‌خوانی در مدح حضرت علی (ع) و خواندن دعای جوشن کبیر از جمله برنامه‌های مساجد در کرمان بوده و هم‌اکنون نیز انجام می‌شود البته در برخی شهرستان‌ها از جمله رفسنجان و زرند تعزیه‌ای به‌نام قنبر از یاران امام علی(ع) در روستاها و در شب بیست‌ویکم انجام می‌شد.
رضاپور عنوان کرد: در گذشته افطار شب‌های قدر را حتما قاتق عدس درست می‌کردند و بر این باور بودند که این قاتق اشک چشم‌شان را زیاد می‌کند و پختن و نذر نان جو را در این شب داشتند.
کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی کرمان توضیح داد: شیپور، طبل‌زدن و سحرخوانی از جمله کارهایی بود که مردم کرمان برای بیدار کردن یکدیگر در ماه رمضان استفاده می‌کردند و همچنین برخی از همسایه‌ها که نزدیک بودن در اصطلاح پی‌کوبی می‌کردند.
خروسخوان سحری
وی تاکید کرد: در گذشته بر اساس خروسخوان سحری می‌خوردند و یا دست از خوردن می‌کشیدند، خروسخوان اول نیمه شب، خروسخوان دوم سحر و خروسخوان سوم نزدیک اذان صبح بود، از این‌رو مردم بر اساس صدای خروس متوجه سحر و اذان صبح می‌شدند.
کلیدزنی
رضاپور با اشاره به این‌که کلیدزنی یکی از رسوم منحصر به‌فرد شهر کرمان بوده است، توضیح داد: در این مراسم داخل یک سینی قرآن، آینه و سرمه‌دان قرار داده می‌شد.
.jpg)
کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی کرمان ادامه داد:این سینی توسط زنی که با چادر روی خود را پوشانده بود و با کلید به سینی می‌زد به درب خانه‌ها برده می‌شد.
وی تشریح کرد: اگر این زن از سوی صاحب‌خانه جملاتی نظیر «چراغ بیاور» و یا «قند و شیرینی بیاور» را می‌شنید به این معنا بود که از سوی آن خانه کمک دریافت می‌کند د غیر این‌صورت از آن خانه عبور می‌کرد در این رسم در نهایت آن‌چه که جمع می‌شد به نیازمندان داده می‌شد.
انتهای خبر/ پسند
https://armanekerman.ir/vdcbwgb8grhba8p.uiur.html
armanekerman.ir/vdcbwgb8grhba8p.uiur.html
پربيننده ترين
آخرین عناوین
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب
سایت با ذکر منبع بلامانع است.